Tytuły szachowe
Czy znasz nazwy wszystkich tytułów szachowych, które może zdobyć każdy szachista? Droga do zdobycia tytułu szachowego nie jest łatwa i wymaga dużo pracy. Oto, co powinniście wiedzieć na temat tytułów w szachach:- Czym są tytuły szachowe?
- Tytuły szachowe nadawane przez FIDE
- Dlaczego niektóre tytuły szachowe są przyznawane tylko kobietom?
- Wymagania odnośnie zdobywania tytułów w szachach
- Tytuły szachowe inne niż te, nadawane przez FIDE
- Czy dzieci mogą zdobywać tytuły szachowe?
- Czy na ChessKidzie można znaleźć graczy z tytułami?
- Często zadawane pytania na temat tytułów szachowych
- Podsumowanie
- Nagranie wideo na temat tytułów szachowych
GM Anna Muzychuk, czwarta kobieta w historii, która uzyskała ranking FIDE powyżej 2600, prowadziła w 2022 r. z ChessKidem turniej, mający na celu zbiórkę pieniędzy na pomoc ludziom w Ukrainie.
Czym są tytuły szachowe?
Każdy zawodnik ma prawo zdobyć tytuł szachowy, który oznacza przynależność do grupy najlepszych szachistów na świecie. Tytuły szachowe są nadawane przez krajowe federacje szachowe już od ponad wieku. Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE – skrót pochodzi od pierwszych liter francuskiej nazwy Fédération Internationale des Échecs) zaczęła przyznawać międzynarodowe tytuły szachowe w 1950 r. Tytuły szachowe są zazwyczaj przyznawane dożywotnio (odbiera się je tylko w przypadku oszukiwania).
Tytuły szachowe nadawane przez FIDE
FIDE przyznaje kilka tytułów, a o każdy z nich trzeba zawnioskować. Tytuły open mogą zdobywać wszyscy zawodnicy – zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Są też tytuły zarezerwowane tylko i wyłącznie dla kobiet. Niektóre kobiety posiadają zarówno tytuły open, jak i kobiece.
Najwyższy tytuł, z wyjątkiem tytułu mistrza świata, to tytuł arcymistrza (GM). Arcymistrzowie to najsilniejsi szachiści na świecie, a żeby zdobyć ten tytuł, nawet bardzo utalentowani zawodnicy muszą wykazać się swoimi umiętnościami w trudnych turniejach. Żeby uzyskać tytuł arcymistrza trzeba mieć ranking Elo na poziomie przynajmniej 2500 oraz wyrobić tzw. normy (wyjaśnimy to dokładniej w punkcie „Wymagania odnośnie zdobywania tytułów w szachach”). FIDE po raz pierwszy nadała tytuł arcymistrza w 1950 r., a jest on na tyle wyjątkowy, że na świecie ma go około 2 tys. szachistów. Szachistów z rankingiem Elo powyżej 2700 często (choć nieoficjalnie) określa się mianem tzw. „superarcymistrzów”.
W 1950 r. powstał też tytuł mistrza międzynarodowego (IM), który jest o jeden poziom niżej od arcymistrza. Żeby zdobyć ten tytuł, trzeba mieć ranking przynajmniej 2400 oraz wyrobić normy.
Oprócz dwóch wspomnianych wyżej tytułów, w 1978 r. stworzono jeszcze tytuł mistrza FIDE (FM), a w 2002 r. tytuł kandydata na mistrza FIDE (CM). Choć naszym ulubionym mistrzem FIDE jest FunMasterMike, to jednak większe wrażenie zrobił na nas Alekhine Nouri z Filipin, który w 2013 r., w wieku 7 lat, został najmłodszym FM-em w historii. Żeby uzyskać tytuły FM-a i CM-a trzeba mieć ranking odpowiednio 2300 i 2200.
Wyzwanie od FunMasterMike'a: ćwicz i ciężko pracuj, żeby zdobyć tytuł szachowy.
Wszystkie cztery tytuły open mogą zostać zdobyte przez każdego szachistę, niezależnie od płci. Kobietom przyznaje się dodatkowo cztery podobne tytuły. W porównaniu z tytułami open, do ich zdobycia wystarczy 200 pkt Elo mniej:
- Arcymistrzyni (WGM), po raz pierwszy nadany w 1976 r.
- Mistrzyni międzynarodowa (WIM), po raz pierwszy nadany w 1950 r.
- Mistrzyni FIDE (WFM), po raz pierwszy nadany w 1980 r.
- Kandydatka na mistrzynię FIDE (WCM), po raz pierwszy nadany w 2002 r.
Dlaczego niektóre tytuły szachowe są przyznawane tylko kobietom?
Kobiece tytuły szachowe powstały po to, by zachęcić więcej kobiet do grania w szachy. Poza tym zawodniczki, które mają małe szanse na uzyskanie tytułu open, mają dzięki temu o co grać. Nie wszyscy zgadzają się jednak, że wprowadzenie tytułów kobiecych było dobrym pomysłem. GM Irina Krush mówi na przykład: „Nie widzę sensu istnienia osobnych tytułów kobiecych. Nie jestem pewna, co one mają znaczyć. Kobiety mogą grać razem z mężczyznami i przecież tak się teraz dzieje. Mogą zdobywać te same tytuły, co mężczyźni”.
Chociaż tytuły kobiece są przez niektórych krytykowane, to jednak posiadanie jednego z nich może być dla zawodniczek korzystne. WGM Natalia Pogonina wyjaśnia: „Posiadanie tytułu szachowego jest korzystne z uwagi na możliwość uzyskiwania specjalnych warunków od organizatorów, zyskania większego uznania jako trenerka lub autorka, znajdowania sponsorów lub otrzymywania stypendiów od niektórych instytucji [i] darmowych członkostw na najlepszych portalach szachowych”.
Każda kobieta ma prawo uczestniczyć w szachowych turniejach typu open i grać ze wszystkimi zawodnikami. Organizuje się też turnieje tylko dla kobiet, które m.in. mają na celu stworzenie możliwości poznania innych szachistek (w turniejach open kobiety często stanowią zaledwie niecałe 10% wszystkich uczestników).WGM Jennifer Shahade mówi: „Turnieje i treningi dla kobiet pozwalają niedostatecznie reprezentowanej społeczności w świecie szachów nawiązywać znajomości i pomagają organizatorom promować szachistki w mediach i wśród społeczności”.
W lipcu 2022 r. w ramach Queens’ Online Chess Festival FIDE i ChessKid wspólnie zorganizowali towarzyski turniej dla dziewcząt.
Wymagania odnośnie zdobywania tytułów szachowych
Do zdobycia tytułu potrzeba najczęściej zarówno odpowiednio wysokiego rankingu, jak i norm. Normy to standardy kwalifikacyjne opierające się na określonych wynikach osiąganych w turniejach szachów klasycznych (w warunkach zatwierdzonych przez FIDE), w których biorą udział inni utytułowani zawodnicy. FIDE wprowadziła pierwsze normy dla tytułów szachowych w 1953 r. Tytuły mogą być również przyznane za uzyskanie konkretnego wyniku lub miejsca w turnieju, np. za awans do Pucharu Świata FIDE lub wygranie mistrzostw świata lub kontynentu.
Tytuły szachowe inne niż te, nadawane przez FIDE
Niektóre federacje krajowe nadają tytuł mistrza krajowego zawodnikom, którzy uzyskali ranking 2200, a także inne tytuły i kategorie szachowe.
Polski Związek Szachowy przyznaje na przykład siedem rodzajów kategorii: mistrz krajowy (minimalna norma punktowa 2400 dla mężczyzn i 2200 dla kobiet), kandydat na mistrza krajowego (odpowiednio 2200 i 2000), kategoria I (2000 i 1800), kategoria II (1800 i 1600), kategoria III (1550 i 1350), kategoria IV (1300 i 1150) oraz kategoria V (1050 i 1000).
W Stanach Zjednoczonych poziom eksperta (nieoficjalny tytuł dla zawodników z amerykańskim rankingiem na poziomie przynajmniej 2000) osiągnęło 5% szachistów. Mniej niż 1% szachistów w USA posiada tytuł NM (national master – mistrz krajowy), do uzyskania którego potrzeba rankingu min. 2200.
Pięciokrotny mistrz świata Vishy Anand (z lewej) pod czujnym okiem FunMasterMike'a zapoznaje się z możliwościami trenowania na ChessKidzie.
Czy dzieci mogą zdobywać tytuły szachowe?
Tak. Podobnie jak FM Nouri, tytuły szachowe uzyskało już wiele dzieci. Na przykład rekord dla najmłodszego mistrza międzynarodowego (IM) należy obecnie do Abhimanyu Mishry, który zdobył go w wieku 10 lat, dziewięciu miesięcy i trzech dni. Teraz jest już arcymistrzem!
W 2019 r. w wieku 11 lat użytkowniczka ChessKida Carissa Yip została najmłodszą Amerykanką w historii, która uzyskała tytuł mistrza międzynarodowego (IM), przyznany jej przez FIDE w lutym 2020 r. Gdy miała 10 lat pokonała nawet arcymistrza, a obecnie stara się uzyskać tytuł arcymistrza. Więcej informacji na jej temat można znaleźć w artykule pt. „Carissa Yip: Najmłodsza mistrzyni w historii”. W swoich artykułach i nagraniach wideo na ChessKidzie Carissa posługuje się nickiem Magician4MA.
Kolejną wschodzącą gwiazdą jest Tanitoluwa (Tani) Adewumi, który zdobył tytuł NM w wieku zaledwie 10 lat. Choć nie jest on jeszcze mistrzem międzynarodowym (IM), to z pewnością kiedyś nim zostanie. Tani regularnie gra na stronie ChessKida. Tak w ogóle, to każdy może zagrać z Tanim, ponieważ stworzyliśmy jego bota. Obejrzyj nagranie wideo, na którym widać, jak próbuje go pokonać sam FunMasterMike. Czy Tani zdobędzie tytuł IM-a, a później kolejny? Śledź jego postępy w artykułach na ChessKidzie. Na razie o jego sukcesach można przeczytać w artykule pt. „Tani to szachowy mistrz”.
O swojej drodze do tytułu IM-a i GM-a opowiada też wychowanek ChessKid IM Shreyas Royal (znany pod nickiem crushmaster2019). Oto jeden z jego artykułów.
FM Shreyas Royal czeka na rozpoczęcie kolejnej partii na Indywidualnych Mistrzostwach Europy w kwietniu 2022 r.
Czy na ChessKidzie można znaleźć graczy z tytułami?
Gracze z tytułami stanowią część szachowej społeczności na ChessKidzie. Listę tych zawodników można sprawdzić tutaj. Łatwo ich rozpoznać, ponieważ ich tytuły szachowe są zazwyczaj wyświetlone obok nazwy użytkownika. Najbardziej rozpoznawalnym utytułowanym zawodnikiem na ChessKidzie jest IM Danny Rensch (znany pod pseudonimem Poppa Bear), który pisze artykuły i nagrywa filmy. Oto przykładowy film jego autorstwa pt. „Jak sprawić, by figury w szachach ze sobą współpracowały?”.
Często zadawane pytania na temat tytułów szachowych
Jaka jest kolejność tytułów szachowych?
Tytuły szachowe nadawane przez FIDE (od najwyższego) to: GM, IM, FM oraz CM. Tytuły kobiece to WGM, WIM, WFM oraz WCM.
Który tytuł szachowy jest najlepszy?
Najlepszym tytułem szachowym nadawanym przez FIDE jest arcymistrz (GM). Można powiedzieć, że jest on najbardziej ekskluzywny. Poza tytułem mistrza świata, tytuł arcymistrza to najwyższe szachowe odznaczenie na świecie.
Ile jest tytułów szachowych?
FIDE przyznaje cztery tytuły open i cztery tylko dla kobiet.
Który tytuł jest najniżej w hierarchii?
Najniższy tytuł szachowy nadawany przez FIDE to kandydat na mistrza FIDE (CM), który wymaga zdobycia rankingu Elo na poziomie 2200. W przypadku tytułów kobiecych, najniższy tytuł to kandydatka na mistrza FIDE (WCM), a do jego zdobycia wystarczy ranking 1800 Elo.
Wychowanka ChessKida Carissa Yip, która jest najmłodszą Amerykanką w historii, która spełniła wymagania na normę IM-a, poleca naukę szachów i zdrowe warzywa. Zdjęcie: Carissa Yip na Twitterze.
Podsumowanie
Teraz wiesz już, jakie są najważniejsze tytuły szachowe i jak można je zdobyć. Czy też chcesz spróbować zdobyć tytuł szachowy w przyszłości? Mamy nadzieję, że tak. Droga do zdobycia tytułu wymaga jednak dużo pracy i poświęcenia. Najlepszym sposobem na rozpoczęcie swojej podróży po tytuł szachowy FIDE jest regularna nauka. Zapraszamy więc na naszą stronę z lekcjami, gdzie możesz nauczyć się najbardziej istotnych zasad i reguł w szachach.